Δυσκολίες σίτισης

Άρθρα

Δυσκολίες στη σίτιση του βρέφους και του παιδιού

Φυσιολογική ανάπτυξη μηχανισμών σίτισης και κατάποσης

Τα προβλήματα που αφορούν δυσκολίες στη σίτιση του βρέφους και του παιδιού είναι αρκετά συχνά, με αναφερόμενη επίπτωση 25-35% σε φυσιολογικά παιδιά έως και 40-70% σε πρόωρα βρέφη ή σε παιδιά με χρόνια νοσήματα. Η πρώιμη αναγνώριση των διαταραχών σίτισης, η διάγνωση των υποκειμένων νοσημάτων και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά το παιδί και την οικογένεια.
Τα προβλήματα στη σίτιση είναι αποτέλεσμα απόκλισης από τη φυσιολογική ανάπτυξη των μηχανισμών σίτισης-κατάποσης. H ωρίμανση των μηχανισμών κατάποσης αρχίζει από τη μήτρα και ολοκληρώνεται περίπου στα 3 χρόνια και εξαρτάται από την γενικότερη ανάπτυξη κινητικών, αισθητικών αντανακλαστικών και μηχανισμών συμπεριφοράς .
Στον πίνακα 1 διαγράφεται η χρονική ανάπτυξη των διαφόρων λειτουργιών σίτισης στα παιδιά

Ηλικία	Αντανακλαστικά	Στοματοκινητική λειτουργία	Αυτόβουλη σίτιση
15-18 εβδ. Κύησης		Θηλαστικές κινήσεις
34-35 εβδ. κύησης		Ικανοποιητικός συγχρονισμός θηλασμού-κατάποσης Συχνή κατάποση αέρα
Τελειόμηνο	Αναζήτησης Έμμεσης Δαγκώνει αυτόματα (phasic bite)
3-4 μήνας	Εξαφάνιση phasic bite	Προβολή γλώσσας εν αναμονή της τροφής	Οπτική αναγνώριση θηλής
5-6 μήνας	Ελάττωση αναζήτησης	Έναρξη μάσησης Συγχρονισμός χειλέων Έναρξη στερεών τροφών	Πιάνει με τα χέρια το μπουκάλι, αρχίζει να πιάνει την τροφή με τα δάκτυλα
7 μήνας	Ώριμη έμμεση		Αρχίζει να φέρνει το κουτάλι στο στόμα
9 μήνας		Κλείσιμο χειλέων Πλάγιες κινήσεις γλώσσας μάσηση
12 μήνας		Ελεγχόμενη περιστροφική Δαγκώνει ενσυνείδητα	Τρώει με τα δάκτυλα φέρνει το κουτάλι στο στόμα
18 μήνας		Κατάποση χωρίς απώλεια τροφής, ανύψωση γλώσσας κατά διαστήματα	Πίνει από κούπα, την κρατά με δύο χέρια Τρώει με κουτάλι "άτσαλα"
24 μήνας		Τα χείλη συγκρατούν την τροφή μέσα στο στόμα, η γλώσσα μεταφέρει τη τροφή από τη μια πλευρά στην άλλη	Βάζει τροφή στο κουτάλι με τα δάχτυλα και το φέρνει με "επιτυχία" στο στόμα

Ενώ θηλαστικές κινήσεις μπορεί να παρατηρηθούν σε έμβρυα 15-18 εβδομάδων , ικανοποιητικός συγχρονισμός θηλαστικών κινήσεων, κατάποσης και αναπνοής συμβαίνει περίπου μετά τη 34η εβδομάδα κύησης. Νεογνικά αντανακλαστικά, κινήσεις του στόματος αλλά και η γενικότερη κινητική εξέλιξη έχουν ουσιαστικό ρόλο στην επίτευξη της ώριμης σίτισης
Η σίτιση και η κατάποση αποτελεί πολύπλοκη διεργασία και λειτουργικά μπορεί να χωριστεί 6 φάσεις όπως φαίνονται

Προ-στοματική φάση
- Πρόσληψη τροφής
- Είσοδος τροφής στη στοματική κοιλότητα
Στοματική φάση
- Μάσηση και προετοιμασία bolus τροφής
- Δίοδος τροφής στο φάρυγγα
Φαρυγγική φάση
- Διακοπή αναπνοής
- Κλείσιμο γλωττίδας
- Περισταλτισμός φάρυγγα
- Άνοιγμα ανωτέρου οισοφαγικού σφιγκτήρα
- Έναρξη αναπνοής
Οισοφαγική φάση
- Περισταλτισμός οισοφάγου
- Άνοιγμα κατωτέρου οισοφαγικού σφιγκτήρα
Γαστροεντερική φάση
- Αποθήκευση τροφής στο στομάχι
- Σταδιακή είσοδος της τροφής στο λεπτό έντερο
- Εντερική πέψη και απορρόφηση θρεπτικών συστατικών

Αρχικά σχηματίζεται ο βλωμός της τροφής , ο οποίος στη συνέχεια εισέρχεται στο φάρυγγα. Η μαλακή υπερώα σηκώνεται και προστατεύεται ο ρινοφάρυγγας ενώ η γλωττίδα κλείνει και η τροφή εισέρχεται στον οισοφάγο με σύγχρονη χλαση του ανώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα και του κρικοφαρυγγικού μυός. Στη συνέχεια ο βλωμός της τροφής μεταφέρεται στο στομάχι όπου αρχίζει η πέψη.

Καφρίτσα Παναγιώτα
Παιδογαστρεντερολόγος

Άρθρα

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Θεραπευτική αντιμετώπιση Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης