Άρθρα
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
Θεραπευτική αντιμετώπιση Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης
Δυσκολίες σίτισης
Αλλεργία στο γάλα
Δυσκοιλιότητα στην παιδική ηλικία
Τροφικές αλλεργίες με εκδηλώσεις από το πεπτικό
Χρόνια κοιλιακά άλγη
Χρόνια διάρροια
Κοιλιοκάκη: ένα συχνό "άγνωστο" νόσημα
Το παιδί που δεν παίρνει βάρος
Θεραπεία φλεγμονωδών παθήσεων του εντέρου στα παιδιά
Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
Αιμορραγία από το ορθό
Παγκρεατίτιδες
Διατροφή βρέφους
Διατροφή παιδιού
Ειδικά γάλατα
Λειτουργικά προβλήματα ανώτερου πεπτικού στα παιδιά: ΓΟΠ, αεροφαγία, μηρυκασμός, γαστροπάρεση
Αλλεργία στο γάλα : Διαγνωστικά διλήμματα και αντιμετώπιση
Η αλλεργία στο γάλα αγελάδας αποτελεί μια πολύπλοκη διαταραχή η οποία όλο και πιο συχνά προβληματίζει παιδιάτρους και γονείς.
Λέγοντας αλλεργία στο γάλα αγελάδας εννοούμε τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις από τις πρωτείνες του γάλακτος που εκφράζονται μέσω ανοσολογικού μηχανισμού ενώ υπάρχουν και αντιδράσεις που δεν προκαλούνται με ανοσολογικό μηχανισμό αλλά οφείλονται σε μεταβολικές διαταραχές όπως η ανεπάρκεια λακτάσης.
Και πρέπει να γίνεται ο διαχωρισμός αυτός γιατί από διάφορες μελέτες, 20-25% του πληθυσμού πιστεύουν ότι έχουν κάποια μορφή τροφικής αλλεργίας και ένα στα τέσσερα νοικοκυριά έχει αλλάξει τις διαιτητικές του συνήθειες λόγω αυτού του γεγονότος. Στην πραγματικότητα όμως η συχνότητα της επιβεβαιωμένης αλλεργίας στην πρώτη παιδική ηλικία κυμαίνεται από 2-8% και λιγότερο από 0.5% στους ενήλικες. Η υπερδίαγνωση της αλλεργίας στο γάλα της αγελάδας μπορεί να οδηγήσει σε διαιτητικές παρεκτροπές, όπως ανεπάρκεια πρωτεινών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Το γάλα της αγελάδας αποτελεί το πιο συχνό τροφικό αλλεργιογόνο στη βρεφική ηλικία και μέλος της ομάδος «των οκτώ» πιο κύριων αλλεργιογόνων αυγό, σόγια, σιτάρι, φιστίκια, καρύδια, ψάρι και οστρακοειδή.
Το γαστρεντερικό αμυντικό σύστημα έχει διπλή λειτουργία, αφενός μεν να μην απαντά στα τροφικά αντιγόνα αλλά αφετέρου να αναπτύσσει μηχανισμούς για να αντιμετωπίσει την είσοδο παθογόνων και άλλων ξένων συστατικών.
Η παθογένεια επομένως της τροφικής αλλεργίας είναι σε απόλυτη συνάρτηση με την παρουσία του λεγόμενου εντερικού φραγμού και του φαινομένου της ανοσολογικής ανοχής. Ο εντερικός φραγμός απαρτίζεται από ανοσολογικούς και μη παράγοντες.
Παρά όμως τον βλεννογονικό φραγμό 2% των τροφικών αντιγόνων απορροφούνται και μεταφέρονται στην κυκλοφορία. Τι συμβαίνει όταν τα τροφικά αντιγόνα περάσουν τον φραγμού; Η δε θα συμβεί καμία αντίδραση λόγω το φαινομένου της ανοσολογικής ανοχής όπου ειδικά Τ κύτταρα καταστέλλουν την ανοσιακή απάντηση ή όταν όμως δεν λειτουργήσει ο μηχανισμός αυτός έχουμε την έκλυση αλλεργικής αντίδρασης είτε μέσω IgE μηχανισμού και ενεργοποίησης μαστοκυττάρων είτε μέσω μη IgE μηχανισμών που είναι συνήθως μέσω κυτταρικής ανοσίας.
Ποιοί είναι όμως οι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη της τροφικής αλλεργίας ; Οι πιο σημαντικοί είναι η μικρή ηλικία με το ανώριμο πεπτικό και ανοσολογικό σύστημα, η γενετική προδιάθεση και το είδος της διατροφής, αφού φαίνεται ο ΜΘ να προφυλάσσει ενώ αντίθετα η πρώιμη εισαγωγή των στερεών είναι επιβαρυντικός παράγοντας.
Η IgE μεσολαβούμενη αλλεργία στο γάλα προκαλεί συμπτώματα από το δέρμα (κνίδωση, αγγειοοίδημα, έκζεμα), από το αναπνευστικό σύστημα (ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, άσθμα) ή το γαστρεντερικό σύστημα που είναι και το πιο συχνό όργανο στόχος (στοματοφαρυγγικό σύνδρομο, ναυτία, έμετοι, διάρροια).
Απλές διαγνωστικές δοκιμασίες όπως οι δερματικές δοκιμασίες με τη μέθοδο ενδοεπιδερμικού νυγμού (skin prick test) έχουν ένδειξη όταν υπάρχει υποψία τροφικής αλλεργίας που μεσολαβείται με ΙgE μηχανισμό . Οι θετικές δοκιμασίες συνδέονται με κλινικές εκδηλώσεις στο 50% των περιπτώσεων ενώ η αρνητική προγνωστική άξια της μεθόδου είναι υψηλή άνω του 95%. Ψευδώς αρνητικές δοκιμασίες μπορούν να συμβούν όταν παράλληλα λαμβάνονται φάρμακα (αναστολείς ισταμίνης, κορτικοειδή) η όταν χρησιμοποιούνται μη καλά διατηρημένα αντιγόνα.
Η ανίχνευση ειδικών ΙgΕ αντισωμάτων στον ορό (RAST) αποτελεί μια εναλλακτική της προηγούμενης μεθόδου με συγκριτικά μικρότερη ευαισθησία και ειδικότητα . Καινούργιες τεχνικές έχουν βελτιώσει την ευαισθησία και έχουν ένδειξη σε ασθενείς με δερμογραφισμό, σοβαρή δερματική νόσο , η που δεν μπορούν να διακόψουν τα αντιισταμινικά ή σε ασθενείς με έντονη αλλεργική αντίδραση.
Η αποφυγή της υπεύθυνης τροφής και η δοκιμασία πρόκλησης απαιτούνται αρκετές φορές για την επιβεβαίωση της διάγνωσης της αλλεργίας στο γάλα. Περίπου 50% των περιπτώσεων αλλεργίας στο γάλα είναι μέσω IgE μηχανισμού σε μικρά παιδιά εν αντιθέσει με τούς ενήλικες.
΄Ενα σημαντικό ποσοστό βρεφ και η πλειονότητα των ενηλίκων με αλλεργία στο γάλα δεν παρουσιάζουν ειδικά ΙgΕ αντισώματα στον ορό (RAST) και θετικές δερματικές δοκιμασίες και παρουσιάζουν συνήθως επιβραδυνούμενες αντιδράσεις μέσω μη IgE μηχανισμού. Αυτές συνήθως αφορούν το πεπτικό σύστημα όπως ηωσινοφιλική γαστρεντεροπάθεια, και κολίτιδα και λιγότερο το αναπνευστικό σύστημα.
Για την διάγνωση των μη ΙgΕ μεσολαβούμενων οι διαγνωστικές εξετάσεις είναι λίγες. Υπάρχουν δερματικές δοκιμασίες επιβραδυνούμενης ευαισθησίας (patch test) με ενθαρρυντικά αποτελέσματα ενώ η ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών αποτελούν σημαντική βοήθεια για την διερεύνηση των μη ΙgΕ διαταραχών του πεπτικού . Η διπλή τυφλή ελεγχόμενη με placebo τροφική πρόκληση θεωρείται η δοκιμασία εκλογής αλλά και η μονή-τυφλή δοκιμασία ακόμη και η ανοικτή πρόκληση μπορεί να γίνουν με πολύ καλά διαγνωστικά αποτελέσματα.
Το καλύτερο θεραπευτικό μέτρο είναι η αποφυγή της πρωτείνης του γάλακτος αγελάδας όσο διαρκεί η νόσος. Παράλληλα πρέπει να αποφεύγεται το γάλα κατσίκας και προβάτου αφού παρουσιάζουν κοινούς αλλεργιογόνους επιτόπους με το γάλα αγελάδας. Παιδιά με αλλεργία στο γάλα αγελάδας παρουσιάζουν συχνά αλλεργία και σε άλλα τροφικά αλλεργιογόνα όπως η σόγια, γιαυτό πρέπει να αποφεύγεται το γάλα σόγιας ως θεραπεία της τροφικής αλλεργίας.
Οι περιοριστικές δίαιτες απαιτούν ιδιαίτερη επαγρύπνηση και από την πλευρά του παιδιάτρου αφού όταν τις συστήνουμε πρέπει να έχουμε υπ όψη ότι συστήνουμε ένα φάρμακο Α δεν υπάρχει συχνή παρακολούθηση μπορεί να δούμε καταστάεις όπως υποθρεψία, ανεπάρκεια βιταινών και ιχοστοιχείων, διαταραχές σιτίσεως.
Ιδιίτερα για την αλλεργία στο γάλα αγλάδας ακολουθούμε τα εξής βήματα
- Ενθαρρύνουμε για αποκλειστικό ΜΘ
- Συστήνουμε αποφυγή γαλακτοκομικών προϊόντων από τη θηλάζουσα μητέρα όταν επιμένυν τα μτώματα και χορηγούμε στη μητέρα 1000mg ασβέστιο.
- Αν δεν πρόκειται για θηλάζον βρέφος συστήνουμε γάλα με υδρολυμένες πρωτείνες και φυσικά δεν δίνουμε άλλα γαλακτοκομικά προιόντα οπως γιαούρτι, τυρί.
Τα γάλατα που χρησιμοποιούμε είναι κυρίως τα εκτεταμμένης υδρόλυσης με πεπτίδια στα οποία ανταποκρίνονται οι περισσότερες περιπτώσεις. Αν δεν υπάρξει βελτίωση προχωρούμε σε αυτά με αμινοξέα. Τα γάλατα μερικής υδρόλυσης τύπου HA δεν έχουν θέση στην θεραπεία της αλλεργίας.
΄Οσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή και την ανοσοθεραπεία υπάρχουν αμφίβολα αποτελέσματα.
Καφρίτσα Παναγιώτα
Παιδογαστρεντερολόγος
